انواع شبکه‌‌های اجتماعی (1)

شبکه‌ها را به روش‌های متفاوتی می‌توان تقسیم‌بندی کرد.

در یک تقسیم‌بندی حجمی می‌توان شبکه‌ها را به سه دسته‌ی: الف) کامل (Full)، ب) خودمحور (Egocentric) و ج) بخشی (Partial) تقسیم کرد.

شبکه‌های کامل: شبکه‌های کامل همان‌طور که از نامشان پیداست، شبکه‌هایی‌اند که در آن‌ها تمام مؤلفه‌ها (Components)، گره‌ها (nodes) و پیوندهای (Ties) میان گره‌های موجود در شبکه (Network) موجود است. تجسم (Visualization) چنین شبکه‌هایی در قالب گراف (Graph) اغلب نیازمند کوچک بودن شبکه‌ است. هرچه شبکه وسیع‌تر باشد، تجسم کامل آن سخت‌تر و زمان‌برتر خواهد بود. بنابراین در شبکه‌های بزرگ‌تری مانند فیس‌بوک (Facebook)، تویتر (Twitter) و... اغلب ناچار به انواعی از نمونه‌گیری، یا تجسم بخشی از شبکه خواهیم بود.

شبکه‌های خودمحور: شبکه‌هایی هستند که در آن‌ها روابط فرد (Individual) و دوستانش سنجیده و به تصویر کشیده می‌شود. به نظر می‌رسد به این دلیل به این شبکه‌ها خودمحور می‌گویند که نخست در این شبکه‌ها داده‌ها (Data) از روابط فردی خاص به‌دست می‌آید و دوم این‌که در تجسم گراف چنین شبکه‌هایی، خود (Ego) معمولن در مرکز گراف قرار می‌گیرد.

شبکه‌های خودمحور به چند دسته تقسیم می‌شوند: 

      1. شبکه‌های یک درجه (1degree): شبکه‌ی روابط شخص و دوستانش. فکر کنید روابطتان با دوستانتان در صفحه‌ی پروفایل (Profile) شخصی‌تان در یک شبکه‌ی اجتماعی را رسم کنید:

       2. شبکه‌های یک و نیم درجه (1.5degree): شبکه‌ی روابط شخص با دوستانش و نیز روابط دوستان شخص با یکدیگر. بیش‌تر افزونه‌ها و سایت‌های عمومی ترسیم گراف، این نوع از شبکه را ترسیم می‌کنند. جالب است بدانید شبکه‌ی اجتماعی فیس‌بوک به کاربران اجازه‌ی دسترسی به این سطح از شبکه را داده است.

       3. شبکه‌های دو درجه (2degree): شبکه‌ی نشان‌دهنده‌ی دوستان شخص، روابطشان با هم و نیز دوستانِ دوستان است. افزونه‌های نرم‌افزارهای ترسیم و تحلیل شبکه‌ای مانند نودایکس‌ال (NodeXL) معمولن گراف شبکه‌هایی مثل تویتر را در این سطح استخراج می‌کنند.

       4. شبکه‌های بیش‌ از دو درجه: شبکه‌های دو و نیم درجه و سه درجه نیز وجود دارند که به دلیل وسعتشان و نیز زمان‌بر بودن و ناپایداری بالاشان، معمولن تجسم و استخراج نمی‌شوند. شبکه‌ی دو و نیم درجه به روابط شخص، روابط میان دوستان شخص و روابط میان دوستانِ دوستان شخص می‌پردازد. و بالاخره شبکه‌ی سه درجه علاوه بر روابط شخص و روابط میان دوستان و دوستان دوستان شخص، دوستانِ دوستانِ دوستان شخص را نیز تجسم می‌کند.

شبکه‌های بخشی:  در این نوع از شبکه‌ها که استخراجشان در شبکه‌های دونمایی (bimodal) معمول است، بسته به موضوع مورد بررسی محقق، بخشی از شبکه بر اساس ویژگی‌های گره‌ها یا پیوندها انتخاب، استخراج و تجسم می‌شود. توجه کنید که برای نمونه‌گیری جهت ایجاد چنین شبکه‌ای با اعتبار بالا، روش‌های نمونه‌گیری مشخصی وجود دارد؛ و در صورت عدم اطلاع و به‌کار بردن این شیوه‌ها احتمال معتبر نبودن تحقیق شما هست. به نظر می‌رسد بیش‌تر تحقیق‌ها و تحلیل‌های شبکه‌ای موضوع‌محور در شبکه‌های گسترده‌ای مانند ایمیل، فیس‌بوک و... از این نوع باشد.

یادداشت تحلیل شبکه‌های اجتماعی:

• تقسیم‌بندی‌های دیگری هم در زمینه‌ی شبکه‌های اجتماعی وجود دارد که در آینده‌ی نزدیک ارایه خواهد شد.
• اگر موردی از قلم افتاده یا به‌نظرتان نیاز به توضیح بیش‌تر دارد، متشکر می‌شوم اگر یادآوری‌اش کنید.
• تحلیل شبکه‌های اجتماعی هر هفته با یادداشی در این زمینه به روز خواهد شد. این وبلاگ، پایگاهی علمی-ترویجی و با تمرکز بر خواسته‌های نوآموزان تحلیل شبکه‌ی اجتماعی است.
• اگر موضوعی خاص مورد نظرتان است، در قسمت نظرها پیشنهادش دهید تا در صورت امکان در باره‌اش در اولین فرصت مطلبی منتشر کنم.